دوره جومون (۱۰۰۰۰ – ۳۰۰۰ ق.م )

با استفاده از کشف ظروف سفالی ، دوره ی جومون در ژاپن را می توان از حدود ۱۶۵۰۰ سال پیش، تا ابتدای کشت برنج در مزرعه خشک بین ۳۰۰۰ تا ۲۴۰۰ سال پیش تصور کرد(مورد اختلاف است).  این یک نام عمومی است که به فرهنگ مردمی داده شده است که در این طول زمان، زندگی در ژاپن را آغاز کرده یا اسکان نموده اند و از طریق شکار و ماهیگیری و زراعت مشغول زندگی بودند. و خیلی از این مردم از گیاهان و حیوانات مختلف استفاده می کردند و همچنین قادر به تهیه و استفاده ی وسایل سفالی بودند. در کتاب نیهون شوکی (Nihon Shoki) به امپراطور جیمو (jimmu) در این دوره اشاره شده که از سال ۶۶۰ الی ۵۸۵ قبل از میلاد امپراطور ژاپن بود و در افسانه های ژاپن از وی به عنوان اولین امپراطور ژاپن نام برده می شود. امپراطوران این دوره حدود ۶ نفر بودند.

 

یک جامعه پیچیده

بخاطر اینکه که در دوره جومون از ابزارهای سنگی تراش داده شده استفاده شده است ، می توان آن را در مرحله نوسنگی قرار داد. اما برخلاف جوامع نوسنگی در اروپا و آسیای غربی در آن زمان ، هیچ کشاورزی منظم و یا پرورش دامی وجود نداشت. با این وجود ، مردم دوره ی جومون از تکنیک های سرامیکی بسیار پیشرفته ای استفاده می کردند! در طول سال، خانه هایشان را عوض نمی کردند و گاهی اوقات سکونتگاه هایی را تشکیل می دادند که متشکل از ده ها اقامتگاه بود. آنها همچنین قادر به ساختن ساختمانهای بزرگ با چوب به قطر ۱ متر ، کاشت گیاهان مفیدی مانند درخت شاه بلوط ، درخت urushi (درفارسی: درخت لاک چینی)، و درخت لوبیای azuki بودند و به صنایع دستی مانند لاک زدن و سبد بافی تسلط داشتند.

ساختمانی ایجاد شده به یاد دوره ی جومون، در محل باستان شناسی ساننای مارویاما در بخشداری آئوموری

فرهنگ معنوی پیچیده آنها در محافل سنگی و سایر اماکن مذهبی، و همچنین مجسمه های سگ و میله های سنگی که به مناسک مختلف مرتبط است ، آشکار است. آنها سگ ها را برای شکار نگه داشتند و حتی پس از مرگ نیز آنها را به خاک سپردند. گورها و کالاهای سنگین آنها همچنین نشان می دهد که گاهی در جوامع آنها اختلاف طبقاتی نیز حاکم بود. بر این اساس ، اشتباه است که مردم جومون را به عنوان شکارچیان ساده در نظر بگیرید. درعوض ، فعالیتهای معیشتی ، ساختار اجتماعی و رشد معنوی آنها بدان معنی است که باید آنها را به عنوان شکارچیان پیچیده درک کرد. حتی در سطح جهانی، یافتن این میزان از فرهنگ در اقتصادی که هدف دستیابی به غذاست، بسیار نادر بود. با وجود فقدان کشاورزی و دامداری ، فرهنگ جومون در مقایسه با همتایان ماقبل تاریخ خود در سراسر جهان که تحت تأثیر انقلاب نوسنگی از شکار و جمع آوری گرفته تا کشاورزی و شهرک سازی قرار گرفته ، قابل مقایسه است.

 

محافل سنگی uyu در کازونو
محافل سنگی uyu در کازونو ، در منطقه آکیتا
ساعت خورشیدی
سنگی که در محافل سنگ اویو (Ōyu) به عنوان یک ساعت خورشیدی مورد استفاده قرار می گرفت.

مرگ و تولد دوباره

دوره جومون را ما با سفالگری هایش میشناسیم. در طول کاوش هایی که در اواخر قرن نوزدهم شد، کاشفان از تپه های اوموری شِل در توکیو ، قطعاتی که “سفالهای دارای بند ناف” (cord-marked pottery) می نامیدند را کشف کردند. ترجمه ی بند ناف به زبان ژاپنی، جومون ( jōmon) است ، و این اصطلاح نام آن را به دوره ای که این سفال ها در آن زمان تولید میشدند داد! سفال جومون با توجه به زمان و مکانی که در آن تولید شده است متفاوت است. حدود ۵۰۰۰ سال پیش ، در اواسط دوره جومون، طراحی های ظریف و پیچیده ای مانند کائنگاتا (شعله ای شکل) ، ōkangata(تاج شکل) ، و کشتی های الگوی مارپیچی ایجاد شده و در زندگی روزمره در شرق ژاپن بکار گرفته می شد. (که در تصاویر پایین آن را مرور می کنیم). ۳۰۰۰ سال پیش ، در اواخر دوره جومون در توهوکو نوعی ظروف سفالی ظریف و معروف با نام سبک Kamegaoka تولید شد ، اما باز هم بین ظرف های  پخت و پز و ظروف ساخته شده برای استفاده در مراسم های مذهبی تفاوت زیادی وجود داشت!

An ōkangata (crown-shaped) pot designated as a natural treasure excavated from the Sasayama Site in Tōkamachi, Niigata Prefecture. (Courtesy Tōkamachi City Museum)
یک گلدان آنکانگاتا (تاج شکل) به عنوان یک دفینه طبیعی که از منطقه ی ساسایاما در توکاماچی، بخارستان نیگاتا خاکبرداری (کشف) شده است. (موزه ی Courtesy شهر توکاماچی)
A container with spiral patterns excavated from a site in Morioka, Iwate Prefecture. (Courtesy Morioka Archeological Site Study Museum)
ظرفی با الگوهای مارپیچی که از مکانی در موریوکا، استان ایواته خاکبرداری شده است. (موزه مطالعه سایت باستان شناسی موریوکا)

گاهی اوقات سفال برای دفن نوزادانی که مدتی پس از تولد ، فوت می کردند استفاده میشد. در بعضی موارد ، طرح لحظه تولد را نشان می داد!  که صورت مادر را در مرکز سفال و کودک را در پایین و وسط به تصویر کشیده بود. این طرح ها تئوری ای را مطرح کرد با این مضمون که مردم جومون، گلدان را زنانه می دانند و با دفن کردن نوزاد در آن ، ابراز تمایل می کنند که آن کودک دوباره به زندگی بازگردد. تصور می شود که فرهنگ جومون اعتقاد به تولد دوباره و تناسخ مجدد داشته است.

A pot with a design depicting childbirth excavated from the Tsugane-goshomae Site in Yamanashi Prefecture. (Courtesy Hokuto Board of Education)
گلدان با طرحی که زایمان را به تصویر می کشد از منطقه ی Tsugane-goshomae در منطقه یاماناشی کشف شده است!

دعا برای برکت

این شیوه ی تفکرِ جومون را مجسمه های دوگو (Dogū) بطور ویژه بیان می کند.در ساخت این مجسمه ها از روی زنان الگوبرداری می شد. و بطور فزاینده ای مادران را در آخرین مراحل بارداری به تصویر می کشیدند! به نظر میرسد اعتقاد بر این بود که این گونه روش، جادویی است برای استفاده از نیروی زندگی بخشیدن زنان، در دعا برای بهبودی از جراحات و بیماری ها و همچنین برای افزایش باروری زمین.

دوره جومون
“Jommon Venus” ، یک مجسمه ی”دوگو” از یک زن باردار که به عنوان یک دفینه ملی معرفی شده بود ، از منطقه باستان شناسی Tanabatake در منطقه ناگانو حفاری شد. (موزه باستان شناسی توگاریشی جومون)

 

ظاهراً مردم جومن انواع مواد غذایی طبیعی را می خورند. شواهدی در تفریح با استفاده از  بازی با گوزن و گراز، و ماهیگیری از بریم دریایی(sea bream) و سالمون وجود دارد.  آنها اینها را جمع کرده و آنها را برای استفاده در طول سال ذخیره می کردند. علیرغم برنامه ریزی برای ذخیره  ۱آذوقه، آب و هوای نامساعد و شرایط دیگر گاهی سبب می شد تا گاهی اوقات کمبود مواد غذایی را تجربه کنند! در کنار تلاشهای مختلفشان برای دستیابی ، آنها به “دوگو” دعا می کردند که به زمینشان برکت بدهد!

A Network Connecting Settlements

در بین مردم جومون ، مبادله و تجارت ، از طریق کالاهایی مانند یشم ، کهربا و ابدیسین(نوعی سنگ شیشه ای آتشفشانی) بود که از مناطق دورتر که آن سنگ  ها تولید می شدند حمل میشد.  نمک، صدف خشک و ماهی به داخل کشور برای مبادله حمل می شدند. اشیا دست ساز مانند فلش های سنگی و تبرهای سنگی ، دستبندهای صدفی ، گوشواره های سرامیکی و شیک نیز مورد معامله قرار گرفت. این نشان می دهد که قبلاً یک شبکه توزیع پیشرفته وجود داشت که شهر[ک] های مختلف را به هم وصل می کرد.

یشم و جواهرات دیگر که از منطقه باستان شناسی ساکای در منطقه تویاما کشف شده اند.
یشم و جواهرات دیگر که از منطقه باستان شناسی ساکای در منطقه تویاما کشف شده اند. (مرکز مقدماتی تویاما برای عملیات باستان شناسی)

شهرکها جاد و جواهرات دیگر که از سایت باستان شناسی ساکای آ در منطقه تویاما کاوش شده اند. (مرکز مقدماتی تویاما برای عملیات باستان شناسی)

ازدواج بین افراد از شهر[ک] های مختلف به ایجاد و حفظ شبکه ای برای تجارت کالاها و مهارتهای مشترک کمک کرده است. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می دهد این جامعه دارای اختلاف طبقاتی بود و افرادی با موقعیت اجتماعی بالاتر وجود داشتند. کشف کالاهایی معتبر مانند یشم، کهربا و تزئینات شکیل -برای مثال در جنوب هوکایدو- که در مالکیت خانواده های خاصی متمرکز شده بود، مدرک همچین جامعه ای می تواند باشد.

شواهدی از وجود افرادی با جامعه طبقاتی بالاتر  وجود دارد که کالاهای معتبر مانند یشم، کهربا و تزئینات شکیل، در مالکیت افراد یا خانواده های خاصی متمرکز شده است ، مانند جنوب هوکایدو وجود دارد.

زیور آلات حفاری شده از محل باستان شناسی کارینبا که در هوکایدو کشف است. (موزه تاریخی شهر اِنیوا)

پیوند گذشته و حال

انسانهای معاصر ( homo sapiens ) اولین بار در دوره سرخپوستان در حدود ۳۸۰۰۰ سال پیش در مجمع الجزایر ژاپن آمدند. در شمال، آنها از طریق آنچه اکنون روسیه شرقی خوانده می شود و ساخالین (جزیره ای در اقیانوس آرام و شرق روسیه) به هوکایدو؛ و از چین و شبه جزیره کره، به شمال تا غرب کیوشو؛ و در جنوب از طریق جزایر نانسی به ژاپن آمدند. قوم جومون در اصل فرزندان کسانی هستند که در دوران پارینه سنگی در ژاپن ساکن شدند. مطالعات نشان داده است که ژاپنی های مدرن با قومیت حدود ۱۲٪ از ژن خود را از دوره جومون دریافت می کنند که با تحقیقات انسان شناسی بیولوژیکی در میان اجداد مستقیم آنها قرار دارند.

بسیاری از مهارت ها و صنایع دستی که در دوره جومون توسعه یافته اند، مدتهای طولانی همچنان مورد استفاده قرار گرفتند. حتی پس از حدود ۳،۰۰۰ سال پیش که سیستم تولید مواد غذایی، با معرفی برنج از قاره ی آسیا تغییر یافت! ، که توسط برخی از محققان به عنوان آغاز دوره یایوی درنظر گرفه می شود.حتی برخی از آنها امروز نیز به عنوان بخشی از فرهنگ سنتی ژاپن باقی مانده اند. به همین ترتیب ، دوره جومون با ژاپن معاصر پیوندهای ژنتیکی و فرهنگی دارد.

تصویری شبیه سازی شده از مردم دوره جومون
تصویری شبیه سازی شده از مردم دوره جومون
نمونه ای از صنایع دستی دوره جومون
نمونه ای از صنایع دستی دوره جومون

توجه: این مقاله بصورت اختصاصی از داروما تهیه و جمع آوری شده است. از کپی آن بدون درج اسم و پیوست به سایت داروما خودداری فرمایید

Tsubaki
زمانی که خودم با سختی ژاپنی رو یاد گرفتم یا درباره ی ژاپن مطالعه میکردم ، با خودم گفتم چرا من کاری نکنم تا کسانی که مثل منن به کنجکاوی هاشون راحت تر پاسخ ندن؟ این شد که بالاخره موفق شدم داروما رو تاسیس کنم. اینجا شما میتونید هرچیزی درباره ی ژاپن رو پیدا کنید! اگه مشغله ی کاریم بذاره، سعی میکنم زود به زود آپدیت کنم! و اینو بدونین نظرات و استقبال شما رابطه ی مستقیمی با انگیزه ی من برای آپدیت داره. پس یادتون نره حتما نظر بذارین. ممنون
guest
0 دیدگاه
دیدگاه های درون خطی
دیدن همه ی دیدگاه ها