درس نهم: انواع القاب ژاپنی (سان، چان، و.. )

احتمالا قبلا شنیدید که نوعی القاب افتخاری به پایان اسم ها توی ژاپنی اضافه میشه. مثلا “ساما” “سان” “چان” “کون” و… . این ها هرکدوم القابی هستند که جای مخصوصی بکار میرن و کاربرد خاص خودشون رو دارند. اما این القاب افتخاری از کجا اومدن؟ توی ژاپنی امروزی چه کاربردهایی دارند؟ احتمالا جواب این چیزا جالب تر از چیزیه که فکرشو میکنید. پس با داروما همراه باشین تا بریم و دونه به دونه این القابو بررسی کنیم. خب اول بریم سراغ اینفوگرافی. خلاصه ی القاب توی این اینفوگرافی هست. اگر ادامه و اطلاعات بیشتری خواستین ، بعد از این اینفوگرافی کلی دربارش توضیح دادیم

خب بریم سراغ توضیحات هرکدوم از این القاب

دونو [dono] [殿] [どの]

• در ژاپن امروزی ، دونو بیشتر در اسناد نوشته می شود ، بجای بیان شدن.
• مثلا در دیپلم ها و گواهینامه ها، بعد از اسم کامل شخص ، دونو می نویسند.
• معمولا بعد از یک نام کامل استفاده می شود.
• در گذشته بیشتر برای افراد عالی رتبه استفاده می شد.
• امروزه بیشتر برای افراد رتبه متوسط یا در اسناد رسمی استفاده می شود.
• در موقعیت هایی که دونو در اسناد رسمی و نوشتن بکار می رود ؛ همان شخص را در محاوره ، با ساما صدا می کنند.
• از دونو برای طعنه آمیز صدا زدنِ شخصی که ادعای زیادی می کند استفاده می شود.
  

ساما [sama] [様] [さま]

در گذشته های دور، با رایج شدنِ ازدیاد افراد عالی رتبه و کله گنده ، نیاز شد تا با یک پسوند جدید ، رتبه ی آنان مشخص شود. در دوره موروماچی (۱۵۱۵-۱۳۳۶) اگر میخواستید اسم کسی را مستقیم صدا نزنید، با ساما صدا می زدید.

• معمولا پس از یک نام و نام خوانوادگی کامل می آید.
• در پلاک های بیمارستانی، از ساما هم استفاده می شود، اما هنوز هم دونو رایج تر است.
• رسانه ها ، خانواده ی سلطنتی ژاپن را ؛ از کوچکترین تا بزرگترین ، با ساما صدا می زنند.
• در ایمیل ها ، معمولا مشتریان را با ساما صدا می زنند.
• گروه هایی مانند حزب کمونیست ژاپن که معتقدند همه مردم برابر هستند ، معمولاً حتی برای امپراتور نیز ساما را استفاده نمی کنند!
• سازمان های ملی و خاندان سلطنتی، امپراطور را با ساما صدا نمی زنند! بجایش از [陛下] [heika] یا [殿下] [denka] استفاده می کنند.
  

سان [san] [さん]

پسوند سان برای پیر و جوان، زن و مرد ، استفاده می شود. اما باید دقت کنید که دقیقا چه جاهای کاربرد دارد تا اشتباه از اون استفاده نکنید. به چند مورد از کاربردهای سان در زیر اشاره می کنیم :

• سان ، رایج ترین لقب در گفتگو هاست.
• هم برای بانوان و هم آقایان استفاده می شود، گرچه در مدارس معمولا از کون و چان  استفاده می کنند که در پایین بیشتر شرح داده خواهد شد.
• در برابر کسی که از شما مقام بالاتری دارد از سان استفاده می شود.
• معمولا سان رو بعد از نام خانوادگی افراد می برند و به اسم صدا نمی کنند، با این حال اگر میخواید اسم + سان بیارید باید مطمئن بشین طرف مقابلتون باهاش مشکلی نداره و به اندازه ای طرف رو میشناسید که اینطور صداش کنید!
• معمولا برای ژاپنی ها رایجه که بعد از اسم کوچک افراد خارجی ، سان اضافه کنند، چون خارج از ژاپن اول اسم رو میگویند و بعد فامیلی.
• بعضی از اشخاص هستند که بعد از بکار بردن اسم کمپانی یا شرکت یا تیم ورزشی خاصی، سان به انتهاش اضافه می کنند. دلیل اینکار این است که مخاطبشون احتمالا عضوی از اون مجموعه است و برای حفظ احترام ؛ اینکارو می کنند.
• سان همچنین برای صدا زدن اعضای خانواده نیز بکار می رود:
  • otou-san = お父さん = پدر
  • okaa-san = お母さん = مادر
  • お姉さん = onee-san = خواهر بزرگتر
• به تازگی، مد شده جوانان ، بجای آکاچان به معنای نوزاد یا جنین در شکم مادر ، آکا-سان به کار میبرند! چون این طور تلفظ کردن جالب بنظر میاد.
• خیلی رایجه که به آخر اسم حیوانات سان اضافه کنیم! مخصوصا وقتی داریم با بچه ها حرف میزنیم.
• همچنین موقع حرف زدن با بچه ها ، به انتهای اسم اشیای بی جان سان اضافه می کنند، یجورایی مثل خودمون که خورشید خانم داریم و… مثال:
  • 冷蔵庫さん = reizoku-san = یخچال-سان (یجورایی انگار میگن اقا/خانم یخچاله)
  • おいもさん ＝ oimo-san = سیب زمینی سان (اقا/خانم سیب زمینی)
• عناوین شغلی زیادی وجود دارند که آخرشون سان دارند! مثل:
  • 本屋さん = honya-san = کتابفروش-سان (اقا/خانم کتاب فروش)
    

چان [chan] [ちゃん]

هیچ توصیفی وجود نداره که چرا چان در ژاپنی رایج شد! اما ما این رو میدونیم که چان برای افراد کم سن تر استفاده میشه. از کودک کوچولو تا دبیرستان. دلیل رایج شدن این لقب ، بیشتر اینه که بچه های ژاپنی توی تلفظ کردن یک سری صداها مشکل دارند مثل さしすせそ/たちつてと یا sa,shi,su,se,so/ta,chi,tsu,te,to بخاطر همین ترکیبای س دار رو به ش تغییر میدهند و… بخاطر همین اینگونه صدا زدن خیلی رایج شد. کاربردها:

• اصلا برای رئیستون از چان استفاده نکنید! یا اگر میخواید اینکارو بکنید انقدر باید باهاش صمیمی باشید که مطمئن باشید با اینگونه صدا زدن شما مشکلی نداره!
• این رایجه که بچه ها ، پدر/مادر بزرگ خودشون و خواهر/برادر خودشون رو با چان صدا بزنند:
  • obaa-chan = おばあちゃん = مادربزرگ
  • ojii-chan = おじいちゃん = پدربزرگ
  • okaa-chan = おかあちゃん = مامان
  • otou-chan = おとうちゃん = بابا
  • onee-chan = おねえちゃん = خواهر
  • onii-chan = おにいちゃん = برادر
• چان معمولا بعد از یک اسم ، یا اسم مختصر می آید. مثلا
• کوایچی-چان می تواند تبدیل به کو-چان شود
• لقب چان برای دختران ، بیشتر از پسران استفاده می شود! اما در کودکی میتوان هردو را با چان صدا زد!
• مردم منطقه کانسای، مخصوصا اوساکا، تقریبا به انتهای همه چیز ، چان اضافه می کنند! 😆 مثال:
  • ame-chan = あめちゃん = شکلات-چان (خانم شکلاته)
    

تان [tan] [たん、タン]

خب خب! از ساما رسیدیم به سان،
از سان رسیدیم به چان
از چان هم میرسیم به تان !
اگر چان، لقب حرف زدن کودکان باشد ، تان برای کودکان خیلی کوچکتر است(مثلا قبل از دبستان و کوچکتر)
چون تلفظش برای بچه های بی دندون خیلی راحت تره و همینطور آوای نازتری داره ، این لقب خیلی رایج شده!
ممکن است در مکالمات روزمره ی بین اشخاص این لقب را هرگز نشنوید! چون این القاب بیشتر در مجاورت کودکان استفاده می شود.

• ممکن است افراد عاشق یا زوج ها در خلوت همدیگر را با پسوند چان صدا کنند! در هر صورت شما هیچوقت ممکن است نفهمید! چون این جور صدا زدن در اظهار عمومی کاری خجالت آور است
• تقریبا هرجا ، از تان استفاده شد ، دلیلی برای ناز دادن یا لوس کردن طرف یا همچین جو هایی اطراف اون مکالمه وجود داره!
• اضافه کردن تان به اسم خودتون کاری بسیار نادره. اما بازم اگر کسی اینکارو بکنه ، در اکثر مواقع خانوم ها هستن
• مهماندارها (ی رسمی نه! کسانی که از مهمانان در اتاق های مخصوص نگهداری می کنند و سرویس می دهند) را معمولا با تان صدا می زنند، چون اینطوری مهمانها بیشتر ترجیح می دهند.
• بسیار از افراد مشهور امروزه رایج شده که به انتهای اسم خود تان اضافه کنند! از جمله اولین اشخاصی که اینکار رو کرد، Mizumori Ado بود که به اسم هنری ado-tan خود را معرفی کرد (۱۹۷۰)
• درسال ۲۰۱۵، دربین ۶۰ کاندیدای نهایی کلمات کلیدی و پرکاربرد سال ، تان قرار داشت! این نشون میده به اون صورت که بعضی فکر می کردند هم ، تان کلمه ی خجالت آوری نیست !
• البته بسیاری از شخصیت های انیمه و مانگا نیز با پسوند تان معرفی شده اند که خیلی هاشون هم امروزه معروف هستند! مثل:
  • さくらタン (ساکورا-تان )  از Cardcaptor Sakura
  •  ブリジットタン یا (Burijittotan) از Guilty Gear
• لقب تان امروزه به طور گسترده در بین اوتاکو ها (طرفداران دو آتیشه ی انیمه و مانگا) طرفدار زیادی دارد!
• به دلیل محبوبیت استفاده از شبکه های اجتماعی در ژاپن ، زمانی که اسمتون+چان قبلا توسط کسی گرفته شده باشه ، معمولا بجاش از تان استفاده می کنند.
  

کون [kun] [君] [くん]

این هم یکی از رایجترین لقب های ژاپنیه برای صدا زدن! احتمالا توی انیمه ها زیاد شنیدیدش درسته؟ 
در گذشته کانجی 君 اگر بعنوان پسوند استفاده می شد ، بجای کون، کیمی خوانده میشد! در آن زمان از این کانجی برای خطاب کردن افراد بالارتبه ازجمله خدایان و امپراطور و… استفاده می شد، اما به مرور زمان این کانجی کم کم تنزل پیدا کرد و بین کسانی که همدیگر را دوست داشتند نیز استفاده شد ، به مرور زمان و سرانجام تا دوره ی ادو ، این کانجی به کل تغییر کرد و معنی آن از “شخص والارتبه” تبدیل به “شما” شد. 
درنهایت بازهم با پایان یافتن دوران شوگون ‌سالاری توکوگاوا، اکثر روش های سفت و سخت آداب سامورایی از بین رفت و درنهایت این کانجی اگر بعنوان پسوند استفاده شود ، تبدیل به kun شد. معنی کون امروزی به معنای “مورد احترام همه” است. در ابتدا رئیس رژیم غذایی ژاپن اقدام به استفاده از این لقب بین کارمندان خودش استفاده کرد. و بدینگونه به مرور بین عموم مردم رایج شد. 
البته که کون بین تمام مردم اعم از پیر و جوان استفاده می شود ، اما دانستن چند نکته خالی از لطف نیست:

• برای شخصی که بالاتر از شماست از کون استفاده نکنید!
• تنها برای اشخاصی استفاده کنید که موقعیت اجتماعی همسان با شما یا پایینتر دارند.
• می تواند بعد از اسم ؛ بعد از فامیلی ، و بعد از اسم و فامیلی بیاید!
• در موارد رسمی و تجاری و اداری ، استفاده از کون ، هم برای مرد و هم زن رایج است ، اما در خارج از جو اداری و رسمی ، بیشتر این لقب برای مردان و پسران بکار می رود.
• کیون (きゅん- kyun) مخفف شده ی کون است که بیشتر برای بچه ها استفاده می شود. (همانطور که تان برای دختران بیشتر استفاده می شود، کیون برای پسربچه ها رواج دارد)
• خارج از جو کودکان، بین بزرگسالان، تنها زمانی میتوان کیون رو پیدا کرد که توی محیط اینترنت و بین اوتاکوها باشی!
  

شی [shi] [し] [氏]

امروزه تقریبا منسوخ شده است. در دوره ی یایوی ، بیشتر برای یک سری قبایل تعریف شده بود. به انتهای فامیلی اضافه می شود.
امروزه معنای جناب ، سرکار می دهد. مثلا روهان-شی (رییس جمهور)

القاب منسوخ شده یا بسیار کم استفاده

جو~ [jou] [じょう] [嬢]

خانم هایی که یه درجه و مقامی توی جایی دارند، با این لقب آخر فامیلیشون صدا زده می شوند.

جوشی [joshi] [じょし] [女史]

کسانی که مقام بالایی دارند مثلا دانشجوها ، استاهای دانشگاه رو ، یا کارمندها ، رئیس یا معاون یا هرکسی که درجه بالاتری ازاون داره رو با این لقب صدا می زنند.

کیو~ [kyou] [きょう] [卿]

در خطاب به درباریان استفاده می شد. در بین ژاپن امروزی منسوخ شده می باشد و استفاده ی کمتری دارد.

کو~ [kou] [こう] [公]

برای کیزوکو (خانواده های اشرافی) قدیمی بیشتر استفاده می شد. الان منسوخ شده می باشد.

گمنام، اما هنوز مهم

رین [rin] [りん]

بیشتر برای دختران بکار می رود. و دربین اوتاکوها رایجتر است. کمی معنای لوس طور دارد مثل تان . بیشتر شخصیت های انیمه ای دختر رو اینگونه صدا می زنند

یان [yan] [やん]

از خانواده ی بالاییست ، اما رایجتر بین پسران. و در بین اوتاکوها! شخصیت های انیمه ای پسر رو بیشتر به این اسم صدا می زنند

فوجین [fujin] [ふじん] [夫人]

به معنای بانو می باشد.

اونچو~ [onvhou] [おんちゅう] [御中]

بیشتر درکنار اسم شرکت ها ، این لقب بکار می رود.

سون/میکوتو [son/mikoto] [そん/みこと] [尊]

برای صدا زدن الهه های معبد های بودایی و خدایان قدیمی بکار می رود.

خب به پایان این پست رسیدیم. چطور بود؟ دوست داشتین؟ لطفا نظرات و پیشنهادات و ابهامات خودتون رو از طریق نظرات با ما درمیون بذارین. ممنونم

توجه: این ترجمه با همکاری گروه ایرانیهون تهیه شده است. برای ورود به گروه ایرانیهون کلیک کنید

 راستی: این مطلب بصورت اختصاصی ترجمه شده است. استفاده از متن بدون ذکر منبع و لینک ، غیرقانونی بوده و دارای پیگرد قانونی می باشد.